1940-1945
Klęska wrześniowa 1939 r. zapoczątkowała kilkuletnią okupację hitlerowską w Polsce. Przez cały okres wojny polityka okupanta wobec Polski kształtowała się w myśl wcześniej opracowanych planów wojennych III Rzeszy. Już 8 i 12 października 1939 r. na podstawie dekretów Hitlera terytorium Polski podzielono na dwie części. Województwo pomorskie, poznańskie, górnośląskie oraz część województwa łódzkiego została włączona do III Rzeszy i stanowić miała jej część integralną. Z pozostałych ziem polskich utworzono tzw. Generalne Gubernatorstwo (GG), które podzielono na cztery dystrykty: lubelski, krakowski, radomski i warszawski.
Niemcy wkroczyli do Łodzi 9 września 1939 roku. Początkowo Łódź wyznaczono na stolicę GG. Według początkowych koncepcji granica między Rzeszą i GG miała prowadzić przez obszar województwa łódzkiego wzdłuż rzeki Warty. Sytuacja taka trwała zaledwie dwa miesiące. 9 listopada 1939 r., w rocznicę puczu monachijskiego z 1923 r., namiestnik A. Greiser ogłosił uroczyście wcielenie Łodzi, a wraz z nią środkowej części województwa do Rzeszy.
Dnia 11 kwietnia 1940 r. na rozkaz Hitlera namiestnik Greiser zmienił nazwę miasta na „Litzmannstadt”. Łódź miała ulec całkowitej germanizacji.
Już w pierwszych dniach okupacji władze niemieckie powołały w Łodzi instytucję, która miała czuwać nad całością spraw szkolnictwa w mieście. Był nią Urząd Szkolny, na czele którego stanął miejski radca szkolny tzw. Stadtschulrat. W chwili obejmowania szkolnictwa przez niemieckie władze szkolne na terenie Łodzi znajdowały się 73 polskie szkoły publiczne powszechne, w których nauczało 795 nauczycieli, a uczyło się 39 495 uczniów; 15 polskich szkół prywatnych, w których nauczało 65 nauczycieli, a uczyło się 1549 uczniów; 31 publicznych szkół powszechnych i 35 powszechnych prywatnych szkół żydowskich.
Urząd Szkolny przystępując do pracy postanowił uruchomić 13 istniejących już przez 1939 r. powszechnych szkół niemieckich, w tym 9 publicznych i 4 prywatne. W październiku 1939 r. prywatne szkoły niemieckie zostały przemianowane na szkoły publiczne. W związku z napływem na te tereny ludności niemieckiej liczba szkół niemieckich w ciągu następnych lat wzrastała. Pod koniec 1942 r. razem ze szkołami średnimi niemieckimi miasto posiadało 45 szkół z 19 175 uczniami, 512 oddziałami i 389 nauczycielami.
Szkoły polskie i żydowskie, które zaraz po zakończeniu działań wojennych samorzutnie przystąpiły do pracy, znalazły schronienie w najgorszych pomieszczeniach, gdyż znaczną część nowych i lepiej prezentujących się budynków szkolnych zajęło wojsko i władze hitlerowskie. Programy szkolne okrojone zostały przede wszystkim z takich przedmiotów, jak historia Polski, geografia i śpiew. Od października 1939 r. w klasach V, VI i VII wprowadzono obowiązkowo język niemiecki w wymiarze 5 godzi tygodniowo.